Τετάρτη 13 Φεβρουαρίου 2013

"Τα παραστρατημένα πουλιά»


Αγαπημένος ο Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ, για τα γραπτά του, για τις ιδέες του και για τη ζωή του την ίδια που δεν τις πρόδωσε.
Από τη βιβλιοαγορά της πλατείας Κοντζιά, ανάμεσα στις άλλες επιλογές ήταν και τρία βιβλία του, στίχοι και διηγήματα. Η διάθεση ήθελε να πάρει μία ανάσα μέσα από την ομίχλη του καθημερινού γύρω μας ξύλινου λόγου και να αφεθεί η σκέψη στη διαχρονική ηρεμία της σοφίας του, στα γαλήνια νερά  του ποιητικού του λόγου, στη λυρική ομορφιά του κόσμου του, αυτού της αγάπης της ζωής και του ονείρου.

Το βιβλιαράκι «Τα παραστρατημένα πουλιά»* με στίχους του σε μετάφραση του Μάκη Ανταίου ένα από αυτά. Ο Ταγκόρ είχε μεταφράσει τραγούδια του στα Αγγλικά όμως όπως αναφέρει στην εισαγωγή του ο Ανταίος,  γι αυτά «… -μεταφρασμένα- μπορεί να πει κανείς πως ο Ταγκόρ είναι, χωρίς να είναι Ταγκόρ. Βγαλμένα από την μπενγκάλικη μορφή τους, χάνουνε ένα δυνατό στοιχείο: τη ρίμα. Ποιος, απ’ όσους παρακολούθησαν τη διάλεξή του στο θέατρο της “Αλάμπρας” τον περασμένο Νοέμβρη, θα ξεχάσει ποτές το “Τραγούδι της βροχής” και δε θα φέρνει πάντα στο νου του το κάθε της ρίμας του κουδούνισμα, σαν δυνατής βροχής σταλαγματιά, και κάθε του ρυθμού του κουδούνισμα, σαν δυνατής βροχής σταλαγματιάς, και κάθε του ρυθμού του λύγισμα, σα μάνιασμα του αέρα του άγριου μες στη θυελλώδικη νεροποντή;…»

Κλείνοντας την εισαγωγή ο Ανταίος, γράφει: «Μεταφράζοντας τα Παραστρατημένα πουλιά δεν έκανα τίποτα άλλο από του να εξωτερικεύω την ενδόμυχή μου αγάπη για το μεγάλο απόστολο με την ασκητική και τη θρησκευτική φυσιογνωμία. Δημοσιεύοντάς τα, ένα μόνο έχω πόθο: να μπορέσω να μεταδώσω στον όποιο μου αναγνώστη, τη δική μου συγκίνηση, μα προ παντός τη δική μου αγάπη.»

Και ήταν ακριβώς αυτή η συγκίνηση και η αγάπη του που πέτυχε να μεταδώσει, για την οποία όφειλε η ανάρτηση να σταθεί και σε λίγα λόγια του μεταφραστή.
 
 
 
 
Πιο κάτω μεταφέρονται κάποιοι στίχοι του βιβλίου ακολουθώντας την αρίθμησή του . Προσπάθησα να διαλέξω λιγότερους στίχους για το μέγεθος της ανάρτησης, αλλά ένιωθα τόσο άδικη απέναντι σε όσους αφαίρεσα. Διαλέξτε και διαβάστε έστω στην τύχη κάποιους.
 
«…….
4
Είναι τα δάκρυα της γης που κάνουνε τα γέλια της ν’ ανθούνε.
5
Η μεγαλόπρεπη έρημος φλογίζεται από έρωτα για μόνο ένα χορτάρι, που να κουνάει την κεφαλή, να γελά και να φτεράει στον άνεμο.
14
Της πλάνης το μυστήριο μοιάζει τη σκοτεινιά της νύχτας - στο ότι είναι βαθύ. Και μοιάζουνε της γνώσης οι εικασίες με την ομίχλη του πρωινού.
27
Ω φως, που σα γυμνό παιδί, στα πράσινα τα φύλλα παιγνιδίζεις, ευτυχισμένο που δεν ένιωσες πώς ο άνθρωπος μπορεί να λέει ψέματα.
41
Τα δέντρα, λαχταρίσματα της γης, στέκονται στ’ ακροδάχτυλα να δουν τον ουρανό.
48
Τ’ αστέρια δεν τα νοιάζει να φανούν ωσάν πυγολαμπίδες.
53
Πάνω, που η γυάλινη λάμπα θυμώνει και βρίζει το πήλινο λυχνάρι, πως ξαδέλφη την είπε, βγήκε η σελήνη˙ κι η γυάλινη λάμπα της φωνάζει: «Αδελφή μου, χρυσή μου αδελφούλα!»
58
Ο σπουργίτης σα βλέπει το παγώνι, το λυπάται για το βάρος της ουράς του.
65
Μικρό μου χορταράκι, μικρά τα βήματά σου˙ μα όλη τη γης κρατείς κάτ’ απ’ τα πόδια σου.
88
«Είσ’ η μεγάλη στάλα της δροσιάς κάτ’ απ’  το φύλλο του λωτού, και γω ‘μαι μια μικρότερη στο πάνω του το μέρος» στη λίμνη η δροσοστάλα ψιθυρίζει.
 


103
Οι ρίζες είναι τα κλαδιά κάτω στη γης. Και τα κλαδιά είναι ρίζες στον αέρα.
113
Ο ήλιος είναι μόνο μια απλή φωτοστολή. Τα σύννεφα στολίζονται μ’ όλα τα πλούσια χρώματα. 
124
 
«Τα ερωτικά σου γράμματα τα φέρνει το φεγγάρι», στον ήλιο η νύχτα έλεγε, «Κι αφήνω την απάντηση σε δάκρυα στα χορτάρια».
 
141
 
Άσε με να νομίζω πως υπάρχει κάποιο αστέρι μέσα σ’ όλα εκείνα τα άστρα, που ανάμεσα στο άγνωστο σκοτάδι γίνεται της ζωής μου οδηγητής.
 
144
 
Κάποια λυπητερή φωνή έστησε τη φωλιά της στων χρόνων τα χαλάσματα.
Κι όταν η νύχτα ερθεί μου τραγουδάει: «Σ’ αγάπησα»
 
193
 
Ένα μυαλό απόλυτα λογικό είναι σα μαχαίρι απ’ όλες τις μεριές κοφτερό. Ματώνει το χέρι που προσπαθεί να το μεταχειριστεί.

 
 


231
 
Βάλε χρυσάφι στου πουλιού τα φτερούγια, ποτέ του να μη ξαναπετάξει στα ουράνια
 
240
 
Ρουκέτες, οι προσβολές που κάνετε στ’ αστέρια, πίσω σας στέλνουνε στη γης.
 
245
 
Το τραγούδι του πουλιού είν’ η ηχώ του πρωινού φωτός που πίσω τη γυρίζει η γης.
 
249
 
Τα σκοτεινά τα σύγνεφα γίνονται λουλούδια τ’ ουρανού το φως αν τα φιλήσει.
 
286
 
Πάρε με στο κέντρο της σιωπής σου να γεμίσω την καρδιά μου με τραγούδια.
 
289
 
Σβήσε το λύχνο όταν θες.
Θα μάθω το σκοτάδι σου και θε να τ’ αγαπήσω.
 
292
 
Κάποια μέρα θα σου ψάλλω με το ηλιόβγαλμα άλλου κόσμου: ¨Σ’ έχω ξαναδεί και πάλι μες στο φως της γης, μες στον έρωτα του ανθρώπου».
 
 


 
Και σαν να το όφειλα στον ποιητή έψαξα ν’ ακούσω τον ήχο της σταγόνας σ’ ένα από τα τραγούδια του στη βροχή:
                               
 

 
 
 
 
Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ «Τα παραστρατημένα πουλιά», εκδόσεις Ηριδανός 1990. Μετάφραση Μάκης Ανταίος (η εισαγωγή του με  ημερομηνία «Αλεξάνδρεια 27.4.’27»)
φωτογραφίες: λεπτομέρειες από τη διακόσμηση σε μάρμαρο του Taj Mahal - 8/2010